İnsanlar kitaplara hep erişmek istediklerinden kişisel kütüphane kurarlar. Kitap üzerine notlar alarak kendi içeriklerini oluştururlar. Kitap içeriğine ulaşmayı kolaylaştırdığından notlar önemlidir. Kağıt kitapta o notların hep orada olacağını biliriz. E-Kitapta not almak daha verimlidir. Okur, bolca yararlanır. Emekle oluşturduğu içeriğin hep orada duracağını düşünür. Peki notları gerçekten güvence altında mıdır! Sağlam yerde midir!
Kitap üzerine bir not alındığında not aslında kitaba kaydedilmiyor. Kitapla bağlantılı bir not dosyasına kaydediliyor. Daha sonra kitap açıldığında o not dosyasının ilgili yerleri çözümlenerek yeniden kitap üzerinde gösteriliyor. Bazı durumlarda bu bağın neden pamuk ipliğini andırdığını açıklamaya çalışıyım.
Bu notları barındıran dosyada her kitabın bulunduğu klasör konumları yazılıdır. Her konumun altında da o kitabın notları kayıtlıdır. Kitapla notları arasındaki bağ çok gevşektir. Bu yüzden kitabı başka bir klasöre taşıdığınızda notları kaybolur. Çünkü kitap, artık not dosyasında yazılı olan klasör konumunda değildir. Aygıt, yeni konumdaki kitaba, yeni eklenmiş kitap gibi davranır. Ve kitapta önceden alınmış notlar artık gösterilmez. Yani notların kalıcılığı için kitaplar hep ilk yüklenmiş yerlerinde kalmak zorundadır. Bu da bir süre sonra karmaşaya neden olur. Kütüphane uzun zaman dursun diye kurulur. Kitabın sonsuza kadar aynı konumda durması gerçekçi değildir. Fiziksel kütüphanedeki kağıt kitapların yeri bile bazen değiştirilir. Kitaplar SD Karttan dahili belleğe geçirilmek zorunda kalınabilir. Ya da farklı klasörlere konarak grup yapılmak istenebilir. Ama bu yöntem nedeniyle bunlar mümkün değildir. Kitaplar organize edilemez. Esneklik yoktur.
Aygıtın bilgisayar yazılımıyla kitaplar kısmen organize edilebiliyor. Ancak yüzlerce kitap yüklendikten sonra, bu yazılım ne kitaplarla ne de şişmiş not dosyasıyla baş edemiyor. Kitapları organize edebilmesi için not dosyasını açıp ilgili değişiklikleri işlemesi gerekiyor. Bir iki kitap üzerinde işlem yaptıktan sonra takılıyor. Bu yüzden bilgisayarın işletim sistemiyle kitaplar organize edilmek istenebilir. Ancak kitaplar hareket ettirildiği an notlar yok olur. Pamuk ipliği hemen kopar.
Kütüphane yönetim yazılımı olan Calibre adında yazılım vardır. Kitap hakkında meta bilgileri oluşturur. Tüm kitapların tüm meta bilgilerini asla tek bir dosyada tutmaz. Her kitabın bulunduğu klasöre metadata.opf dosyası oluşturur. İlgili kitabın bilgilerini bu dosyaya yazar. İşte not dosyaları da buna benzemelidir.
Anlatmak istediğimi şu örnekle pekiştireyim: DivX filmleri yaygındır. Bazı DivX filmleri altyazılıdır. Filmin altyazısı dosya olarak kayıtlıdır. DivX dosyasıyla aynı klasördedir. DivX filmi açıldığında, o altyazı dosyasındaki videoyla eşleşen satırlar ekranda gösterilir. Film ve altyazısı sıkı şekilde bağlıdır. Kasten bir çaba olmadıkça altyazı kaybolmaz. Bu DivX filmi bilgisayarda istenen konuma taşınabilir. Altyazı da filmle hareket eder. İşte kitap notları da böyle olabilirdi. Her kitabın notları, kitabın bulunduğu klasörde oluşturulacak bir not dosyasına kaydedilebilirdi. Böylece kitap taşındığında notları da taşınabilir. Gayet esnek olur. Oysa şuandaki e-okuyuculardaki sistem şuna benzerdi: Tüm DivX filmlerinin altyazıları tek dosyada saklanıyor. Bütün DivX filmleri, altyazısına aynı büyük dosyadan erişiyor. Bunun kullanışlı bir yöntem olduğu söylenmez. Ayrı ayrı not dosyalarının korunması tek dosyadan daha kolaydır. Daha güvenlidir. Daha esnektir.
Bir de aygıtın yazılımını programlayanlar açısından bakalım: Kitaplarla ilgili her bilgiyi tek bir dosyaya işlemeleri daha kolay programlanır. Ama böyle programlamak okurun ilerde sorunlarla karşılaşmasına neden olur.
Tüm kitapların tüm notlarını tek bir dosyada toplamanın bir sakıncası daha vardır. Bu dosya bir gün bir şekilde bozulabilir. Örneğin dosyaya tam veri işlenirken işletim sistemi çökebilir, koca dosya bozulmuş olur. Ve artık tüm kitapların notları yok olurdu. Oysa ayrı ayrı not dosyaları kullanılmış olsaydı, en azından sadece bozulan not dosyasına bağlantılı kitabın notları yiterdi. Pamuk ipliğine benzetmemin bir nedeni de budur.
Ayrıca tüm notlar tek dosyada toplandığında o dosya hızla şişer. Aygıtın o dosya üzerinde işlem yapması uzun zaman almaya başlar. Metin vurgulamak için bile saniyelerce beklenmesi gerekir. Aygıt açılırken dakikalarca yüklemesine neden olur. Şöyle anlatayım: Bazı aygıtlarda “All Notes” diye bir liste var. Bu liste, tüm kitaplardaki notları listeliyor. Aygıt açılırken, not dosyasındaki her not tek tek okunarak bu listeye yazılıyor. Not dosyası şiştiğinde bu işlem oldukça zaman alıyor. Aygıt donuyor. Aslında üretici tüm notları yükletmek yerine, notlar içinde arama seçeneği sunabilirdi. Terim not dosyasında aranırdı. Uyuşan notlar listelenirdi. Ama yine arama işlemi de uzun sürecektir. Şu soruna da neden oluyor: Aygıta yeni kitabın eklenmesi için bu dosyaya işlenmesi gerekiyor. Dosya şiştiğinden bu dakikalarca sürebiliyor ne yazık ki. “E-Kitap Okuyucunuz'da 10 000 kitap taşıyabilirsiniz” gibi reklam sloganları vardır. Ama buna benzer yöntemleri kullanan okuyucularda bu teoride kalır. Çünkü bir süre sonra yeni kitap yüklemek sıkıcı olmaya başlayacaktır.
Şu forumda, anlattığım sorundan dertli kullanıcıların mesajları okunabilir. Elbette üretici, bu sorunları sistem yazılımını iyileştirerek düzeltebilirdi. E-Kitap okuyucuların, Sony'in öncelikleri arasında olmadığından olsa gerek sistem yazılımı üzerinde duramıyor. Ya da her sene yeni model çıkarmakla çok meşgul olduğundan yazılımı geliştirmeye odaklanamıyordur. Örneğin HP, 4-5 yıllık belge tarayıcılarına bile hâlâ güncel yazılım desteği verebilmektedir. Gerçi zaten HP satış sonrası desteğiyle ünlenen şirketlerden biridir.
El yazısıyla filan çizim yapılarak not alındığında resim olarak kaydedilecektir. Saklanması çok yer kaplayacaktır. Eğlenceli olabilir ama çok öncelikli de değildir. Ama metin vurgulamak ya da sayfaya klavyeyle not almak ilerde kitabı hatırlamak için önemlidir. Eğer notlar daha sağlam şekilde depolanmazsa, önemli bir metni okurken metin vurgulamaya çalışarak zaman kaybetmenin anlamı olmayacaktır. Metin vurgulama eylemi, kısa süreli teknolojik bir eğlenceden fazlasını veremeyecektir. Kişisel kütüphaneden yararlanmayı uzun vadede sağlayamayacaktır.
Genelde üreticiler şimdilik bu aygıtları bir e-kütüphane okuyucu olarak değil, hatta her türlü belgeyi okuyan e-okuyucu olarak bile değil, sadece e-kitap okuyucu olarak tasarlamışlar. Yani bu kadar çok sayıda e-kitap, belge yükleneceğini öngörmemişlerdir. Okurun ayda 1-2 kitap satın alarak zaten not dosyasının kolayca şişmeyeceğini varsaymışlardır. Yüklenen kitapların sayısının yüzleri bulduğunda ne olacağı akla gelmemiş olmalı. Ama açıkçası bir elektronik mürekkep ekrana sahipken, bunu sadece 3-5 kitap okumak için kullanmak israf olurdu. Pek çok belgeyi, dergiyi, gazeteyi okumak isteyecek kullanıcılar az değildir. Zaten bu yüzden belleği gigabayt boyutlarında değil midir. Sadece kitap hedeflenseydi belki yüz megabayt bile yeterli olabilirdi.
Bu endüstri 5-6 yıldır var. Aslında e-kitap endüstrisi Amerika'da bile tam oturmuş sayılmaz. Üreticiler deneyim kazandıkça daha profesyonel yazılımlar geliştireceklerdir. İyi donanım yapan üreticiler vardır. Ancak iyi bir sistem yazılımıyla desteklenmezse hakkettiği kullanışlılığı sağlayamaz.
Kitap notlarıyla ilgili diğer önemli durum için Kütüphanemizin Yerini E-Kütüphane Nasıl Alabilir makalesini okuyabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder