Amazon'da bol çeşit vardır. İlk
internet mağazalarından biridir. Jeff Bezos kitap satmak üzere
kurmuştur. İnternet çok yeniydi. Belirsizliklerle doluydu. İşin
başarılı olacağından emin olamamasına rağmen yatırım
şirketindeki güvenli işinden ayrılarak kurmuştu. İş iyiye
gitti. Film ve müzik de satmaya başladı. Sonra her çeşit ürün
satılmaya başlandı. Şimdi başka satıcıların da Amazon'da
dükkan açabilmesine imkan verdi. İş büyümeye devam ediyor
görünüyor. Başlarda kitap satarak başladığından olsa gerek
e-kitap işinin geleceğinin parlak olduğunu ilk fark edenlerden
olmuştu. Artık Kindle mağazası en bilenenlerdendir. Şimdi bir
düşünce deneyi yapalım. Amazon e-kitap gelirini artırabilir mi!
Amazon hedef kitlesini büyütmek
isteyecektir. Sadece Kindle aygıtı sahipleriyle sınırlı kalmak
istemez. Amazon, PC'de okunabilsin diye PC İçin Kindle uygulaması
çıkardı. Aynı şekilde Android için de uygulaması var. Peki
bunlar yeterli olacak mı!
Her Yerde DivX
DivX Video Biçimi oldukça
yaygınlaşmıştı. Bu biçimdeki videolar az yer kaplamasına
rağmen yeterince kaliteli oluyordu. Filmlerin küçük boyutlu
dosyalara sığdırılması internetten erişimini daha mümkün
kılıyordu. Kullanıcı PC'sine DivX Codec yazılımını yüklüyor
ve filmleri rahatça oynatıyordu. Eh, kullanımı neden sadece PC
ile sınırlı kalsın. DivX şirketinin aklına ilginç bir fikir
geldi. Video aygıtlarını sertifikalandırmak. DVD Oynatıcı
üreticilerine DivX oynatma lisansı satıldı. Kullanıcı DVD
oynatıcısından DivX filmleri de izleyebilmeye başladı.
Bilgisayarını televizyonuna bağlamaya gerek kalmamıştı. Artık
DivX daha kullanışlı hale gelmişti. Aslında daha çok insanı
DivX'e alıştırdı. DivX Şirketi bununla kalmamış. Şimdi çoklu
ortam oynatıcılı ekranlı otomobil üreticilerine de lisans
satmaya başlamış.
Kindle'a dönelim. Kitaba PC'den ya da
akıllı telefondan sadece göz atılır. Kitap asıl e-okuyucuda
okunacaktır. Neden farklı e-okuyucularda da Kindle kitapları
okunamasın. Başka aygıt üreticilerine Amazon Kindle E-Kitapları
açma lisansı verilebilir. Geniş okur kitlesi de Amazon'dan kitap
alabilir. Sırf elindeki alet Kindle olmadığı için Amazon'dan
uzak durmak zorunda kalmaz. Artık siteye arada bir uğraması için
bir nedeni olacaktır. Kindle mağazası daha çekici olmaya başlar.
Daha erişilir olur. Zaten esas olan e-kitap satışı değil miydi!
Üstelik başka e-okuyucu üreticilerine satılan lisanslardan da
epey gelir elde edecektir Amazon. Yoksa acaba Kindle Mağazası'nın
lisans satabilecek kadar olgunlaştığından henüz emin olamıyor
mu Amazon. Diğer e-kitap mağazalarından daha
farklı daha zengin içeriğe sahip olduğunu iddia ediyorsa eğer,
aygıt üreticilerine lisans almak cazip gelebilirdi oysa. Kindle For
Readers gibi bir şeye cesaret edebilecek mi göreceğiz. Yani
üreticiler PDF belgelerini açabilmek için seve seve Adobe Reader
Mobile lisansı alıyorlar değil mi!
Bu sayede kendi e-kitap dosya biçimini
(AZW) istediği gibi şekillendirmeyi sürdürebilir. Ve hep olmasını
istediği gibi yayınevleriyle yaptığı sözleşmeler üzerindeki
kontrolünü sürdürebilir. EPUB'u özellikle desteklemeyeceğine
göre en azından böyle yapması Amazon için en hayırlısı olacak
gibi.
Amazon'un Savunması
Şimdi Amazon'un bunlara savunması
şöyle olabilir: Apple, ITunes'le sadece kendi ürünlerine içerik
satıyor. Google, Google Play ile Android gibi sadece kendi
ürünleriyle uyumlu yazılımlar satıyor. Hatta Microsoft da
Windows mağazasını açtı. Windows'a içerik satıyor. Biz
onlardan farklı bir şey yapmıyoruz. İçeriğimizi sadece kendi
aygıtlarımıza satıyoruz.
Bunda haklılık payı var. Yalnız bu
mağazalarda satılanlar genelde hızlı tüketim ürünleri gibidir.
Alınır. Kısa bir süre kullanılır. Sonra onca yazılım arasında
kaybolur gider. Varlığı bile hatırlanmaz. Evet hızlı tüketim
ürünü kitaplar da yok değildir. Okuyup geçilir. Bir daha yüzüne
bakılmaz. Ama ilelebet sahip olunmak istenecek kitaplar çoktur. Bu
da unutulmamalıdır.
Her Bilgisayarda Windows
Apple Mac bilgisayarı üretmişti.
Onunla uyumlu işletim Mac OS'u da üretti. Ne Mac'le uyumlu başka
işletim sistemlerinin çıkmasına izin verdi. Ne de başka
üreticilerin Mac bilgisayarla uyumlu parça üretmesine izin verdi.
Tüm kontrolü elinde tutmak istedi. Bir kapalı devre gibi üretim
yaptı. Microsoft ise işletim sistemini tek bir ürüne yüklemekle
yetinmedi. Her üreticiye lisans sattı. İnsanlar her bilgisayarda
Windows'u (veya daha önceleri DOS'la birlikte) gördüler. Windows'u
tanıdılar. Windows'a alıştılar. Bu da aldığı her yeni
bilgisayarda Windows'u aramasını sağladı. Apple dar bir kesime
ürünlerini tanıtabildi. Açıktır ki Apple'ın Mac gelirinden
daha fazlasını Microsoft, lisans satışından elde etti. Gerçi
şimdi işler değişmiş görünüyor. Apple tablet ve akıllı
telefonda Microsoft'u geride bıraktı. Ama bilgisayar pazarında dar
bir alanda kalmıştı. Yani Amazon'un da daha çok insanın Kindle
mağazasına bağlanmasını, e-kitaplarına alışmasını
istemeyeceği düşünülemez.
İş Ciddiye Biniyor
İlk başlarda e-kitap okuyucular
oyuncak gibiydi. Yani her elektronik işinin ilk zamanlarında olduğu
gibi, mesela PC'ler de başlarda sadece elektronik hobisi olanlara
hitap ediyordu. İşte biraz kitapları rahat okutabilmesi tatmin
ediyordu. Bu yüzden emekleme döneminde bir aygıtın sadece bir
mağazaya bağımlı olması pek göze batmazdı. Endüstri
olgunlaşıyor. İş ciddiye bindi. Beklentiler yükseliyor.
İnsanların bilgileri internette. Bilgilerine her aygıttan
ulaşabiliyor. E-postaları, sosyal ağları hep yanlarında.
İnsanlar Bulutun kullanışlılığını keşfetti. E-Kitap
endüstrisinden daha azını beklemeyecektir. Satın aldığı
kitaplar mağazadaki hesaplarında zaten yedekli. Bunlara
tabletlerinden, akıllı telefonlarından ulaşmak istiyorlar.
İnternette, bunu denerken karşılaşılan problemlerle ilgili
kullanıcı soruları artıyor. Hatta belki gelecekte kitaplara
aldıkları notları da mağazadaki hesaplarına yedekleyebilecekler.
Ellerindeki aygıtın eksiksiz bir elektronik kütüphane olmasını
isteyenler az değildir. Elbette kütüphaneler zamana meydan
okumalıdır. Bu yüzden on yıl sonra sahip olacakları bir e-kitap
okuyucuyla da ulaşmak isteyecektirler. Amazon tüm bunları garanti
edebilir mi! Tamam Jeff Bezos akıllı olabilir. Daha lisedeyken,
lise öğrencileri arası yarışmada yazdığı “Karasineğin
Yaşlanma Hızı'nda Sıfır Yerçekimi'nin Etkisi” makalesiyle
NASA tarafından ödüllendirilmişti. Yalnız elektronik
tüketicileri de az uyanık sayılmazlar. İnternet forumlarından
bilgiler paylaşılır. Kullanıcılar bir aygıt alacak olduklarında
ilk önce her sitede satılan kitapların okunabildiğinden emin
olmak istiyor. Örneğin hep, Türkiye'de satılan kitaplar kesin
açılabiliyor mu diye sorulur. Bu açıdan Amazon Kindle
kullanıcılara pek sevimli gelmeyebiliyor.
Böyle bir yenilik yüzünden Amazon'un
gelirlerine yönelik oluşabilecek bir tehlike, gerçekten başka
satıcıların Amazon'da mağaza açmasıyla oluşabilecek bir
tehlikeden daha mı büyük görünüyor! Yani Amazon'da mağaza açan
bir satıcı özel bir ürünü Amazon'dan daha ucuz satabilir.
Müşteri Amazon yerine bu alt mağazadan sipariş verebilir. Ve
Amazon sadece aldığı komisyonla yetinmek zorunda kalır. Diğer
aygıt üreticilerinin de genelde kendi mağazaları var. Ancak her
mağazanın kitabını açabiliyor. Barış var. Kendi mağazalarından
alışveriş yapacak müşteri potansiyelini arttırmış oluyorlar.
Müşterilerin seçenekleri çoğalıyor. E-Kitap okuyucu üretmek
isteyen ama e-kitap mağazasıyla uğraşmak istemeyen
elektronikçiler de olacaktır. Bu aygıtların kullanıcıları
potansiyel Amazon müşterisi de olabilirdi. Ve içerik zenginse
muhtemelen olurlar. Biraz uyum olsun. Amazon da yalnız kalmasın.
Aslında gelecekte mağazalar ayrı var
olacak. Aygıtlar ayrı üretilecektir. Mağazayı içerik satmakta
uzmanlaşmış şirketler çalıştıracaktır. Aygıtları köklü
elektronik şirketleri üretecektir. Herkes kendi işine
odaklanabildiği için daha kaliteli sonuç alınacaktır.