Sapiens'i her ne kadar sevmiş olsam da kitapta katılmadığım pek çok şey vardı. Örneğin Harari, tarım devriminin insanlık tarihindeki en büyük hatalardan biri olduğunu kanıtlamak için yola çıkıyor. Evet, uygarlıkların gelişmesini sağladı, ancak bireysel düzeyde, avcı-toplayıcı olarak çok daha iyi durumda olduğumuzu yazıyor. Çiftçiler olarak insanlar çok daha fazla çalışmak zorunda kaldılar ve karşılığında toplayıcı olarak sahip olduklarından daha kötü bir beslenme düzenine sahip oldular. Tarım toplumları aynı zamanda çoğunluğun köylü olarak çalıştığı ve azınlıktaki elitlerin onları yönettiği sosyal hiyerarşiler yarattı.
Bu kesinlikle kışkırtıcı bir argüman ama ben
ikna olmadım. Öncelikle, avcı-toplayıcı olarak çiftçilerden
daha mutlu olduğumuzu savunmak, ortada bir seçenek yokken bir
seçenek yaratıyor. Sanki zamanı geri alıp avcı-toplayıcı
olarak yeniden başlayabilirmişiz ya da bir yaşam biçiminin
diğerinden daha iyi olduğunu kanıtlamak için bir deney
yapabilirmişiz gibi. İkinci olarak, Harari'nin avcı-toplayıcı
olmanın zorluklarını hafife aldığını düşünüyorum.
Avcı-toplayıcı toplumlarda ölüm ve şiddet oranlarının tarım
devriminden sonra çok daha düşük olduğunu öne sürüyor. Ancak
kaynaklar üzerindeki rekabet nedeniyle şiddetin daha yüksek olması
daha muhtemeldir. Bir tarım toplumu, avcı-toplayıcı bir topluma
göre mil kare başına çok daha fazla insanı destekleyebilir.
Nüfus yoğunluğunu düşük tutmak için avcı-toplayıcı gruplar
arasında çatışma kaçınılmazdı. Son olarak, tarıma geçişi
bir "hata" olarak nitelendirmek, tarım toplumlarının
uzmanlaşabildiği, yazılı dillere, yeni teknolojilere ve sanata
-bugün değer verdiğimiz her şeye- yol açtığı gerçeğini göz
ardı etmektedir.
Alıntı:
İnsanlar Nasıl Akıllandı? - GatesNotes
Yuval Noah Harari'nin kışkırtıcı teorilerinden biri ve Bill Gates'in verdiği ilginç bir cevap. Avcı-toplayıcı toplulukta herkes avının peşinde koşuyordu. Sürekli yabani bitki toplamakla meşgul oluyorlardı. Kimsenin boş zamanı olmuyordu. Bu toplum gelişemezdi. İnsanların boş zamanı olduğunda yeni şeyler merak edebilir. Bir şeyler öğrenmeye çalışabilir. Teknolojiyi, bilimi geliştirir. Tarım toplumu, bir kesim insana daha fazla boş zaman yaratmıştı. O kesimden bazıları da bu boş zamanı değerlendiriyorlardı. Yeni şeyler öğrenip teknolojiyi geliştiriyorlardı.