Bu makale Tasarım Bebek Efsanesi – Steven Pinker makalesine yorum niteliğinde yazılmıştır.
Tasarım bebeklerin olması bir efsanedir tıpkı Yapay Zekanın zeka patlaması gerçekleştireceğinin efsane olması gibi. Yakın gelecekte bu olmayacaktır. Henüz gen bilgimiz yetersiz. Ama biraz uzak gelecekte genleri kısmen değiştirilmiş insanlarla tanışmamız mümkündür. Nitekim artık bitkilerin genlerini değiştirebilecek bilgiye sahibiz. Bitkiler daha verimli ve dayanıklı hale gelebiliyor. Oysa bitkilerde de bir gen bitkinin farklı özelliklerini etkileyebilir. Ama gen mühendisleri bitkilerde bu sorunu aşabilecek bilgiye sahipler görünüyor. Artık güçlü ve hassas bir genetik düzenleme aracı olan CRISPR-Cas9 yöntemi geliştirildi. Ve bitkilerde yapılan değişiklikten sonra birçok test yapılıyor. Büyümeleri gözleniyor. Hiç olağan dışı bir şey gözlenmezse o gen değişimleri güvenli olma yolunda ilerliyor.
Genler hassas şekilde birbirleriyle bağlantılıdır. Genler bir dengede duruyorlar. Genlerdeki en ufak bir değişiklik canlının sağlığının bozulmasına neden olur. Canlının bazı özellikleri bozulur. Ama canlılar mutasyon da geçirir. Bazı genler değişir. Eğer genlerin arasında bağlantılar o kadar hassassa canlının yavrularının sağlıksız doğmasına neden olurdu, her zaman. Mutasyon, canlının bir özelliğini iyileştirse bile başka özelliklerini bozardı. Bu durumda iyiye doğru giden bir evrim de olmazdı. Oysa canlının bazı mutasyonları daha iyi özellik kazanmasını sağlar, bir zarar vermeden. Genler birbirlerine bağlantılıdır. Ama sabit kalmasına neden olacak kadar da sıkı değildir. İşte hassas ayarlanmış gen değiştirme işlemleri de canlının bazı özelliklerini iyileştirebilir, bir zarar vermeden.
Bir ilaç nasıl piyasaya sürülür. Keşfedilen içerik hastalığa iyi gelebilir. Ama beden de farklı yerleri de etkileyebilir. Bu durumda içerik üzerinde çalışılarak bu yan etkiler en aza indirilmeye çalışılır. Sonra tekrar tekrar test edilir. Kobay hayvanlarda denenir. Sonra kobay insanlar da denenir. Hiç olağan dışı bir durum gözlenmezse o ilaç güvenli olma yolunda ilerler. O ilaç artık olağan bir şeye dönüşür. İlaç insanları daha az korkutmaya başlar. Sonra hastalar gönül rahatlığıyla o ilacı kullanır. İşte gelecekte yapılacak gen değişiklikleri de bu aşamalardan geçecektir. Tekrar tekrar test edilir. Yakın akraba hayvanlarda denenir. Sonra gönüllü kobay insanlarda denenir. Bedende beklenmedik değişikliklere neden olup olmadığı incelenir. Hiç olağan dışı bir şey gözlenmezse o gen değişiklikleri güvenli olma yolunda ilerler. “İnsanlar GDO'lardan bile iğrenirken bebeklerinde gen değişiklikleri yapılmasını asla istemeyecektir.” fikri öne sürülüyor. Evet, bir süre öyle olabilir, eskiden tüp bebek yöntemi de iğrenç geliyordu. Ama bir de şöyle düşünelim: Örneğin uzak gelecekte yaşlanmayı yavaşlatacak hatta durduracak gen değişikliklerinin keşfedildiğini varsayalım. Birkaç nesil boyunca test edildiğini düşünelim. Bu genlerle artık birkaç yüzyıl veya daha fazla yaşanabildiğini varsayalım. Buna hayır diyebilecek insan olur mu dersiniz!
Bu konunun devamı niteliğinde olan Tasarım Bebekler - Teknoloji makalesini de okumanız önerilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder