Gelmiş geçmiş en ünlü
polimatlardan biri olan Newton'ın uzmanlık alanlan öyle geniş bir
yelpazeye yayılıyor ki kısaca toparlamaya kalksak bile şöyle bir
listeyle karşı karşıya kalıyoruz: Matematik, fizik, astronomi,
teoloji, simya, felsefe, doğal tarih, ekonomi ve mekanik.
Tarihin yalnız dâhilerinden biri
olan Newton, kendisini çalışmalarına adayıp geri kalan her şeyi
boş verdi. Örneğin çağın giyim-kuşam kurallarına bile zorunda
kalmadıkça uymuyor, nasıl göründüğünü hiç önemsemiyor, çok
çalıştığı için kimi zaman yemek yemeyi de unutuyor, Trinity
College'deki öğrencilerini unutup dersleri kaçırdığı oluyordu.
Hayatına tek bir kadının bile girmediği söyleniyor. Hatta yaşamı
boyunca edindiği arkadaşların sayısı da pek azdı.
(Beyni işgal eden
başka hiçbir şey olmuyordu. Kafa her an o konuyla meşgul
oluyordu. Öyleki, kendi varlığını bile unutuyordu. Diğer her
şeyden vazgeçmiş vaziyette kafayı tamamen o konuyla dolduruyordu.
Tıpkı tek bir konuyu anlamaya yoğunlaşan yapay sinir ağları
gibi. :-) Oysa örneğin Albert Einstein böyle değildi. Onun kemanı,
bisikleti vardı. Yelken sporuyla da ilgilendi ve düzenli yüzüyordu.
Çevresi de oldukça genişti. Birçok insan onu tanıyor,
seviyordu. :-) )
Fizik yasalarını tanımlamak için
kalkülüs matematiğini baştan icat etmek zorunda kalan Newton,
matematikle ilgili çalışmalarını gerçekten sadece kendi
ihtiyacını karşılaması için yapmış olacak ki ne onları ne de
fizikteki atılımlarını, yakın dostlarından Edmund Halley'in
ısrarlı tutumu olmasa açıklamayı düşünmüyordu. Aslında
gezegenlerin yörüngeleri konusunda bir iddiaya girmiş olmasalar
Halley'in de bunlardan haberi olmayabilirdi. Halley ona hâlihazırda
tartışılan yörünge probleminden bahsettiğinde, Newton onu şoka
uğratacak çözümü anında verince her şey ortaya çıktı.
Halley, onun bu konu üzerinde çalıştığını fark etmişti.
Yaptığı hesaplamaları açıklamasını istedi ve sonuçta bilim
tarihine damgasını vuran o ünlü kitap; "Doğal Felsefenin
Matematiksel ilkeleri" (Philosophix Naturalis Principia
Mathematica) ortaya çıktı.
(Hayır, çalışmalarının tamamen hatasız olduğundan emin olamıyordu
muhtemelen. Bu nedenle çalışmalarını bilim dünyasına sunmaktan
çekiniyordu. Halley'in pohpohlamasıyla cesaretini toplamış
görünüyor. :-) )
Yörünge hareketleri bu kapsamlı
çalışmanın ufak bir parçasıydı sadece. Gezegenlerin uzay ve
zamanda nasıl hareket ettiklerini açıklarken yerçekimini de
tanımlamış, her şeyden onun sorumlu olduğunu anlatmıştı. Yani
göklerle yeri buluşturup tek bir güçle ve beraberinde ona eşlik
eden hareket yasalarıyla her şeyi ayrıntılı bir şekilde ele
alıyordu. Yerçekimiyle ilgili keşfini nasıl yaptığı
sorulduğunda, "Hiç ara vermeden, pes etmeden düşürmeye
devam ettim" dedi.
Newton el attığı hiçbir konuyu
yarıda bırakmadı. Bilimsel başarılarının içinde renkler ve
ışıkla ilgili olanıysa teleskopların gelişimine öncülük
edecek kadar devrimciydi. Hayatı kitaplarından ve çalışmalarından
ibaret olan bu büyük dahi, araştırmaları sırasında öyle çok
not aldı ki bu notları bir sisteme oturtmak ve sonradan kolayca
erişebilmek için bile meşakkatli çalışmalar yapıp, sonunda
hepsini içeren bir dizin hazırlamıştı.
Düzensiz beslendiği, kaliteli
yaşamadığı, çok çalıştığı ve az uyuduğu için (buna bir
de cıvayla yaptığı deneylerde zehirlenmiş olabileceği gerçeğini
de eklersek) iki büyük sinir krizi geçirip yoğun depresyona
girdi. ilki tam 7 yıl sürdü. İkinciden sonra bilimsel
çalışmalarına son vermek zorunda kaldı. Hayatının bundan
sonraki 30 yılını İngiltere ekonomisi konusundaki çalışmalara
katkıda bulunarak geçirdi. Bu iş onu yormayacak şekilde
ayarlanmıştı ayarlanmasına ama Newton hiçbir konuyu yüzeysel
bir şekilde ele alamadığı için buna da en az bilimsel
çalışmaları kadar yoğunlaştı. Adanmışlığı sayesinde
İngiliz ekonomisinin canlanmasını sağladı. Hemen ardından
"suçlu avı" için zekice tasarlanmış bir enformasyon
ağı kurup, bunu da Londra'nın arka sokaklarında tıkır tıkır
işleyecek hale getirdi.
Popular Science Nisan 2019
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder