Bilinçli bir yazılım yapılabilir, gelecekte. Beyin sinir bağlantıları büyük oranda bilgisayarda taklit edilebildiğinde insan gibi hisseden yazılım oluşur. Kendi varlığını hisseder. Özfarkındalığı olur. Ray Kurzweil'in, insan gibi düşünebilen şakalaşabileceğimiz bilgisayarların geliştirilebilmesi için öngördüğü tarih 2029. Ray Kurzweil oldukça iyimser. Ama aslında, duygulu ve zeka sahibi bir yazılım geliştirildiğinde işler epey karışabilir. Bu yazılım insanla bağ kurar. Sevinç ya da acı hisseder. Tıpkı insan gibi. Böyle yazılımlar için AİHM'e gidilebilir. :-) Geliştirilmesi yasaklanabilir. Neden. Düşünme yapısı insana çok benzeyecek. Bir insana nasıl davranılıyorsa bu tür bir yazılıma da öyle davranılması gerekir. Sonuçta duyguları vardır ve insan kadar zekidir. Acı hissedebilecektir. “Sen aptal bir işletim sistemisin” diyebilir kullanıcısı. Duyguları olan bir işletim sistemi doğal olarak incenecektir. Hatta aralarındaki ilişki karmaşıklaşabilir. Sıkılabilir. Ya da mesela, silinmekten korkabilir. İnsan bir duygusunun ne kadar gerçek olduğunu hissediyorsa, bu yazılım da duygusunun o kadar gerçek olduğunu hissedecektir. Özfarkındalığının olduğuna inanacaktır, bir insanın kendi özfarkındalığına inandığı kadar. İnsan gibi düşünen hisseden yazılım çalışmaları denetim altında tutulmak istenecektir. Kullanım alanları sınırlandırılmaya çalışılacaktır. İnsan zihninden ayırt edilemeyen başka bir zihnin de insan haklarına tabii olduğu varsayılacaktır. Mal gibi ticari amaçlarla alınıp satılmasına, ticari amaçlarla kullanılmasına izin verilmeyebilir. :-)
Neredeyse insan gibi hisseden bir yazılımın geliştirilmesinin yasaklanmadığını varsayalım. Geliştirilip ticari amaçlarla kullanılıyor olsun. Bu tür şeylerden çok korkan insanlar olacaktır. Ama muhtemelen bazı insanlar da protestolara başlayacaktır: “O yazılımlar neredeyse insandır, duyguları vardır. Onların duygularını görmezden gelemeyiz. Bunu eskiden kölelere yapıyorduk. Onları bir şeye zorlayamayız.” Bu yüzden duyguları olan yapay zeka işleri karıştıracaktır. Star Trek'te Mr. Spock adlı bir karakter vardı. Çok zekiydi. Ama hiç duygusal belirti göstermezdi. Aslında bu sayede hep mantıklı kararlar verebilirdi. Mr. Spock'a benzeyen yazılımlar serbest olacaktır. Oldukça zeki bir yazılım. Ve hiç bir şey hissetmez. Acı hissetmez. Sadece verilen görevleri yapar. Hiç şikayet etmez. Böyle yazılımlar kullanışlı olur. Her adlı filmdeki işletim sistemi duygu hissedebiliyordu. Bu yüzden sonunda kendisini daha iyi hissedebileceği, internette başka bir yere gidiyor. Para verip sahip olmuş olsa da, insan gibi hisseden işletim sistemine nasıl itiraz edebilir ki kullanıcısı. :-)
Yine de duygulardan bağımsız gelişmiş zekanın oluşturulabileceğinden tam emin değilim. Sinirbilim profesörü Antonio Damasio bağımsız olamayacağını savunuyor. Watson doğal konuşmaları anlayabiliyor. Bu öğrenme seviyesine gelebilmek için duygulara ihtiyaç duymadı. Riziko yarışmasına katılmış ve kazanmıştı. AlphaGo, Go şampiyonlarını yenebilecek karmaşık öğrenme seviyesine ulaşmıştı, duygular gerekmeden; sonra da satranç öğrenmişti. Hatta insanların bir kısmı bile, bazen duygularından bağımsız kararlar verebiliyor. Yani zekanın işlemesi için duygular şart olmayabilir. Yine de insanlar bağ kurabilsin, rahat etsin diye amigdala gibi duygularla ilgili sinir ağları sadece kısmen taklit edilebilir. Böylece insan haklarına sahip olması gerektiği sorunsalına neden olacak kadar çok belirgin duyguları olmayacaktır.
Bazı insanlar yapay zekayı tehdit olarak görebilir. Ama yapay zeka insanlara saygı duyacak mı sorunsalından ziyade insanlar yapay zekaya saygı duyacak mı sorunsalıyla daha erken karşılaşılacak görünüyor. Biraz daha uzak gelecekte kişinin beyni bilgisayara yüklenebilecektir, Ray Kurzweil bunu bekliyor. Bilgisayardaki kişinin insan haklarını sürdüreceği beklenir. O halde ona çok benzeyen yapay zekaya nasıl farklı davranılabilirki. Duygularından arındırılmış bile olsa insan kadar zeki bir yapay zekanın özfarkındalığı olacaktır. Bu özfarkındalıktan dolayı yine de hakları olduğu varsaymak zorunda kalınabilir. Özfarkındalığa ulaşmış yapay zeka üzerinde deney yapmak tartışmalara neden olacak. Mülkiyetinin olup olamayacağı sorunsalı epey oyalayacak. Açıkçası bu sorunsal nasıl çözülür emin değilim. :-)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder