Konferans: Elektronik Çizelgelerin Doğuşu

TRT4 Açık Öğretim'de Lotus'u öğretmeye çalışırdı. En çok bilineni Microsoft Excel'dir. Elektronik Çizelgelerden bahsediyorum. İşte bu konferans, bu fikrin ilk nasıl ortaya çıktığını anlatmaktadır.

“Steve Jobs, 1990'da "Elektronik çizelge sanayiyi ileri taşıdı." "VisiCalc, Apple'ın başarısını hiç bir şeyin yapmadığı kadar artırdı." dedi. Daha samimi bir ortamda Steve, "Eğer VisiCalc başka bir bilgisayar için yazılmış olsaydı, şimdi başka birisiyle görüşüyor olurdun." dedi.”
(İlk elektronik çizelge Apple için geliştirilmiş görünüyor. :-) )

“VisiCalc kişisel bilgisayarların iş yerlerine girmesinde etkili oldu. Peki bu nasıl ortaya çıktı? O neydi? Onu yapmak için neler yaşadım? Ben programlamayı 1966'da 15 yaşındayken öğrendim— bu fotoğraf çekildikten sadece bir kaç ay sonra. O günlerde çok az lise öğrencisinin bilgisayara erişim imkanı vardı. Fakat biraz şans biraz da sabır sonucunda şehirde bilgisayar bulabildim.”

“İşte benim ödevim. Yine sayılar, kelimeler, anlamlı bir şeklide dizilmiş. Bir sürü hesaplama—hesap makinelerimizle yatar kalkar olmuştuk. İşte benim hesap makinem. Cadılar Bayramı partisi için hesap makinesi kılığına girmiştim.”

“Sonra dedim ki, değerleri herhangi bir yere koymana imkan vermek yerine, olayı neden ızgarayla sınırlandırmayayım ki? Sonra bir hücreyi işaretlediğinde, bilgisayar sırayı ve sütunu aynı bir isim olarak koyabilirdi. Ve bunu bir harita gibi yapsam, ve en yukarıya ABC ve yanına sayıları koysam, formülde B7 gördüğünde ekranda tam olarak nerede olduğunu görecektin. Eğer formülü kendin yazmak zorunda kalsan, ne yapılacağını bilirdin. Kullanıcıyı ızgarayla sınırlandırmak problemi çözmeme yardımcı oldu.”

“Fakat bu çok sınırlayıcı değildi — hâlâ herhangi bir hücreye herhangi bir değer ve formül koyabiliyordun. Nerdeyse 40 yıl sonra bile bu işi böyle yapıyoruz.”

“Arkadaşım Bob ve ben bu ürünü birlikte üretmeye karar verdik. Programın tam olarak nasıl çalışması gerektiği ile alakalı biraz daha çalıştım. Belge yerine geçecek bir formül çizelgesi yazdım. Bu bana ayrıca tarifini yaptığım kullanıcı arayüzün avam tabakaya az ve öz olarak anlatabileceğinden emin olmama yardımcı oldu.”
(“avam tabaka” dediği son kullanıcılardır. :-) )

“Bu testlerden biri için Pepsi örnek olayını hazırladım. Yazıcı henüz çalışmıyordu, bu yüzden her şeyi elle yazmak zorunda kaldım. Kaydetme tuşu çalışmıyordu, bu yüzden ve sürekli bozuluyordu. Formülleri tekrar tekrar girmem gerekti. Bir sonraki gün sınıfta, elimi kaldırdım; hoca beni çağırdı ve örnek olayı sundum. Beş yıllık tahminleri hesaplamıştım. Bütün farklı senaryoları hazırlamıştım. Sunumdan mükemmel bir sonuç aldım. VisiCalc faydalı olmuştu bile.”

“Profesör, "Bunu nasıl yaptın?" dedi. Tabi ben ona gizli programımızdan bahsetmek istemedim.
(Gülüşmeler)
Dedim ki: "Bunu ve şunu aldım, sonra bununla çarptım ve bundan çıkardım."
"Peki neden bir oran kullanmadın?" dedi.
"Hah! Bir oran mı — bunun kadar kesin olamazdı." dedim. Ama "Bölme henüz çalışmıyor." demedim.
(Gülüşmeler)”
(Harvard İşletme dersindeler. O zamanlar hesap defterleri tutulurdu. Elektronik çizelge diye bir şey yok. Profesör, yeni geliştirilen programdan habersizdir. :-) )

“Haziran 1979'da yayıncımız VisiCalc'ı New York'ta büyük Ulusal Bilgisayar Konferansında küçük bir stantta dünyaya duyurdu. The New York Times konferans hakkında komik bir makale yayınladı. "Makinalar sanki bir dini ayin gibi işliyor... Hatta inananlar toplanırken, Coliseum yazılı odadaki ressamlar bu tapınağa bir şeyler ekliyorlar, dikkatlice sarı üstüne siyah renkle kocaman 'VISICALC' yazıyorlar. Selam sana ey VISICALC!" New York Times: "Selam sana ey VISICALC!"
(Gülüşmeler)”

“Bu yaklaşık iki yıl kadar popüler iş dünyası yayınlarında elektronik çizelgeden son bahsedilişiydi. Çoğu insan bunu hâlâ anlamadı. Fakat bazıları anladı.”