Hipnoz - Zihin Kontrolü

Bir hipnoz seansına tanıklık edilmektedir. Hipnozcu Mapes denek Jocelyn'i hipnoz etmektedir. Seans oldukça ilginçtir:

“...Hâlâ kuşku duyarak, başka bir deney yaptım.

Mapes’in Jocelyn’e “siyah” rengi ve kavramı

onun için yokmuş gibi “siyah” rengi

söyleyememesi için hipnotik bir düşünce

vermesini sağladım. Şimdi uyanık ve hipnoz

altındayken, Jocelyn’e siyah ayakkabılarımın

rengini sordum. Cevap yoktu. Onun önünde

tuttuğum siyah mikrofonun rengini sordum.

Cevap yoktu. Bir dizi başka rengin adını

söylemesini istedim. Sorun yoktu. Ona bir kere

daha gizli izleyicinin aslında rengi bildiğini ve

Mapes’in önerisinin üstesinden geleceğini ve

şimdi bana mikrofonun rengini söyleyeceğini

açıkladım. Cevap yoktu (ve çok şaşırmış olarak

bakıyordu). Sonra “mavi” kelimesinin harflerini

söyledim ve Jocelyn’e bunun ne olduğunu

sordum. Güvenle “mavi” dedi. Şimdi “siyah”

kelimesini söyle diye emir verdim. Dudaklarının

hareket etmeye başladığını ve ağzının kelimeyi

biçimlendirmeye çalıştığını görebiliyordum ama

söyleyemedi. “Siyah”, “siyah” diye okunur

dedim. “Siyah”, her heceyi vurgulayarak

dudaklarımla yavaşça heceledim. “Onu ‘siyah’

diye söyle.” Yapamıyordu. “’Mavi’yi dene,”

diye önerdim. Hemen “mavi” diye cevap verdi.

“İyi, şimdi dinle, ‘siyah’, ‘siyah’ diye söylenir,

ya da ‘siyah’ ‘siyah’ diye söylenir. ‘Siyah’,

‘siyah’.” Bütün elde ettiğim, şaşkın bir bakıştı.

Bir deneme daha yaptık. Bu defa Mapes’e,

Jocelyn’e, sağ elimin tersinin bir fırın gibi

kıpkırmızı olduğunu anlatmasını söyledim.

Önce Jocelyn’e sol elime dokunmasını

söyledim. Sorun yoktu. Sonra sağa dokunmasını

söyledim. Yüzünde korku dolu bir ifadeyle

aniden geri çekene kadar parmaklarını elime bir

inç kalana kadar yaklaştırmıştı. “Sorun nedir?”

diye sordum. “Elin gerçekten sıcak.” Sol elimle

sağ elime özgürce dokunarak “Hayır, değil”

diye açıkladım. “Görebildiğin gibi sorun

çıkmadan elimle dokunabildim. Ve sen de

yapabilirsin. Mapes basitçe sana elimin sıcak

olduğunu söyledi ama görebildiğin gibi o sıcak

değil. Öyleyse gel elime dokun.” Jocelyn yine

geri çekmeden önce elini elime bir inç kalana

kadar uzattı, gözleri çay tabağı kadar açıktı ve

yüzü korkuyla kasılmıştı. Onun elini kavradım,

elime doğru çektim ve “Jocelyn, dinle. Elim

sıcak değil. Elin yanmayacak,” diye komut

verdim. Parmaklarını elimin bir inç kadar yanına

getirince, korkuyla elini geri çekti ve sanki

fiziksel olarak ona saldırmışım gibi bana bir

bakış attı."

Hipnoz diye bir şey var mı? Gerçekten oluyor mu? Yoksa sadece bir numara mı? Sahtekarlık mı! Ya da acaba hem hipnozcunun hem deneğin kendilerini kandırması durumu mu? Bu seansdaki kadar şaşırtıcı olabiliyor mu? Gerçek ne!

Bu anlatılanlar bir televizyon gösterisi veya ünlü biri söylemiş olabilirdi. Çok şaşıran insanlar olacaktı. Elbette “eğlenceli bir hikaye ama gerçek değildir” deyip geçerdi daha bilinçli kişiler. Üzerinde durmaya gerek duyulmazdı. Ama bunlar Michael Shermer'dan alıntılanmıştır. Septikliğiyle tanınır. Bu yüzden düşünmeye değer.

Aklın böyle kontrol edilebiliyor olması ilginçtir. Ama herkeste işe yaramıyor. Yatkın insanlar hipnoz edilebiliyor. Ve tam bir kontrol yok. Kısıtlı bir konuda kontrol altına alınabiliyor. Yine de özgür iradenin sanıldığı kadar bağımsız olmadığını da göstermiştir. Dolayısıyla aklın taklidinin imkansız olmadığının ipucunu vermektedir.

Evet, seanslara Michael Shermer tanıklık ediyor. Kimse nasıl olduğunu bilmiyor. Nasıl işlediğini anlamıyor. Bilimsel bir açıklama getiremiyor. Ama denek gerçekten hipnoz oluyor. Michael Shermer hipnozun gerçekten var olduğu sonucuna ulaşıyor. Ama nasıl olduğu açıklanamadığı için Bilimin Sınır Bölgeleri'ne yerleştiriyor:

"Seans bitince, şimdi tetikte, bilinçli ve

hipnozdan çıkmış olan Jocelyn, “sekiz” sayısını,

“siyah” rengi söyleyememesini ve elime

dokunamamasını canlı ayrıntılarıyla

hatırlıyordu. Onun gizli izleyicisi, olan biten her

şeyin çok iyi bir şekilde farkındaydı, yine de bu

ayrı tutulan durumda bu konuda hiçbir şey
yapamıyordu.”

“Bu neden oluyor? Hiç kimse bilmiyor.

Bu nasıl işliyor? Hiç kimse bilmiyor. Hipnozun

nöro fizyolojisi nedir? Hiç kimse bilmiyor. İşte

bu yüzden hipnoz, bilimin sınır bölgesindedir.

Açıkçası burada açıklama gerektiren bir şey

olmaktadır. Bu ne sahte bilim ne de bilim dışıdır

ve kesinlikle saçmalık değildir. Ama bu nedir?

Bilmiyoruz.”

“Bilinçsiz olmaya karşılık, bilinçli olmak ne

demektir? Beyin uyku gibi bilinçsiz bir duruma

ya da hipnoz gibi bilincin değişen bir durumuna

geçtiğinde, bilinçli “öz” nereye gider? Hiç

kimse bilmiyor.”

“Bu, en iyi hâliyle sınır bölgesi bilimidir ve

nöro fizikçiler, yirmi birinci yüzyılda bir gün bu

büyük sorunun çözüleceğini ve normal bilimin

bir parçası hâline geleceğini ümit etmektedirler.”